Mijn naam is Arthur Nijsten en ik ben uw Gids bij overlijden.

Welkom in deze digitale omgeving. Hier help ik u stap voor stap om uw wensen voor een persoonlijk en betekenisvol afscheid vast te leggen. Alles is eenvoudig uitgelegd, zodat u zelf kunt kiezen wat bij u past. Met het wensenformulier maakt u een overzichtelijk document dat uw naasten houvast geeft als het moment daar is. Zo wordt uw afscheid een troostrijke en persoonlijke herinnering.

Uw Gids bij overlijden: Praktische hulp bij elke stap

Samen doorlopen we alle belangrijke momenten rondom het afscheid. U krijgt duidelijke voorbeelden en praktische tips, zodat u makkelijk keuzes kunt maken en alles kunt invullen in het wensenformulier. De belangrijkste onderwerpen zijn:

• Rondom het overlijden
  Wat moet er direct geregeld worden? Wie moet er worden geïnformeerd? Welke eerste stappen zijn belangrijk?
• Tussen overlijden en uitvaart
  Denk aan opbaren, rouwbezoek, samenkomen met familie en vrienden, en het voorbereiden van het afscheid.
• De uitvaart zelf
  U kiest zelf de locatie, muziek, sprekers, bloemen en rituelen. Er is speciale aandacht voor duurzame en persoonlijke keuzes.
• Na de uitvaart
  Wat moet er administratief en praktisch gebeuren? Hoe kunnen nabestaanden worden ondersteund?
• Kosten
  U krijgt helder inzicht in de kosten van verschillende keuzes. Vaak kan een persoonlijke en duurzame uitvaart goedkoper zijn dan standaardpakketten, zonder onnodige extra’s of druk van verzekeraars.
• Rouwverwerking
  U vindt informatie en tips over omgaan met verlies, het zoeken van steun en het vinden van een eigen manier om verder te gaan.

Daarnaast besteden we aandacht aan:

• Kinderen bij een overlijden
  Praktische tips om kinderen te betrekken en te ondersteunen.
• Mensen met dementie
  Handvatten om mensen met dementie op een passende manier te betrekken bij het afscheid.
• Duurzame uitvaart: Bewust en vriendelijk voor het milieu
  Steeds meer mensen kiezen voor een uitvaart die goed is voor het milieu. U kunt bijvoorbeeld kiezen voor:
  • Een kist van natuurlijk materiaal, zoals bamboe of karton.
  • Natuurbegraven: begraven worden in een natuurgebied, zonder grafsteen maar bijvoorbeeld met een boom of houten gedenkteken.
  • Elektrisch rouwvervoer of een uitvaartfiets, zodat er minder uitstoot is.
  • Bloemen uit het seizoen, lokaal geteeld en zonder bestrijdingsmiddelen.
  • Digitale rouwkaarten en milieuvriendelijke kleding.

  Een duurzame uitvaart hoeft niet duurder te zijn dan een gewone uitvaart. Door bewust te kiezen, kunt u zelfs besparen en maakt u het afscheid persoonlijker en intiemer.

“Een uitvaart die past bij uw leven én uw waarden hoeft niet ingewikkeld of kostbaar te zijn. Door samen bewust te kiezen, ontstaat er ruimte voor een warm en persoonlijk afscheid, zonder dat u meer betaalt dan nodig.”

Een persoonlijk en troostrijk afscheid

Het is belangrijk dat uw afscheid past bij wie u bent. Door uw wensen vast te leggen, helpt u uw naasten om het afscheid te regelen zoals u dat wilt. Met ruimte voor herinneringen, muziek en verhalen die bij u horen, wordt het afscheid een bron van troost en kracht.

Tenslotte

Ik wens u veel inspiratie en rust toe bij het gebruik van deze digitale omgeving. Neem de tijd om uw wensen te ontdekken en vast te leggen in het Wensenformulier. Zo helpt u uw nabestaanden om straks de uitvaart precies zo te verzorgen als u dat graag wilt. Wanneer u uw wensen heeft opgeschreven, zult u merken dat dit rust en zekerheid geeft: u heeft een belangrijk deel van uw afscheid en uitvaart geregeld, helemaal volgens uw eigen wensen.

1. Voor het Overlijden:

• Belangrijke zaken om vast te leggen:

• Contactgegevens huisarts, notaris, uitvaartverzekeraar en begrafenisonderneming.
• Keuze inzake wilsbeschikking, lichaamsdonatie, obductie, ter beschikking stellen aan de wetenschap, niet-reanimeren of geen behandelverklaring.
• Keuze voor uitvaartorganisatie.
• Wens: begraven, cremeren, natuurbegraven, ter beschikking stellen aan de wetenschap.
• Wel of geen afscheid thuis.
• Keuze soort kist, mand, wade of opbaarplank (met duurzame focus: karton, wilg, bamboe, populier, Loop Living Cocoon, biologisch katoen).
• Gedenkteken ecologisch verantwoord (biologisch afbreekbaar, boom, kei).
• Locatie van afscheid (kerkelijk, thuis, natuurgebied).
• Invulling persoonlijke accenten bij het afscheid: muziek, sprekers, symboliek, foto's, rituelen.
• Betrekken van familie, vrienden, kinderen en eventueel een ritueelbegeleider.
• Actieve rol voor kinderen: uitleg, tekeningen maken, rituelen samen beleven.

• Duurzame keuzes:

• Natuurbegraafplaats of groene begraafplek.
• Eco-vervoer: elektrische rouwauto, loopkoets, (uitvaart)fiets.
• Lokale en seizoensgebonden bloemen, zonder plastic.
• Biologische of vegetarische catering.
• Condoleance digitaal waar mogelijk, minimaliseer drukwerk.
• Uitvaart op één locatie om vervoersbewegingen te beperken. 

• Financieel en organisatorisch:

• Uitvaartverzekering of spaargeld; bespreek wensen met nabestaanden.

2. Rondom het Overlijden

• Arts bellen voor verklaring van overlijden.
• Nabestaanden en de gekozen uitvaartondernemer informeren.
• Ritueelbegeleider inschakelen indien gewenst. 

3. Tussen Overlijden en Uitvaart

• Uitvaartdatum en -tijdstip bepalen met uitvaartondernemer.
• Duurzame rouwkaarten (liefst digitaal) ontwerpen en versturen.
• Afscheid samen met nabestaanden vormgeven.
• Locatie, catering en vervoer regelen met duurzame keuzes.
• Rituelen en persoonlijke accenten voorbereiden (muziek, sprekers, symbolen).
• Indien gewenst: livestream of opnames regelen.
• Kinderen actief voorbereiden, bespreek welke rol ze willen spelen.

4. De Uitvaart

• Gastvrije, persoonlijke sfeer (muziek, foto's, verhalen, kunst van kinderen).
• Eerlijk, respectvol afscheid met ruimte voor emoties en troost.
• Duurzame rituelen mogelijk: boom planten, eco-kaarsen, donatie aan goed doel.
• Nadruk op biologisch afbreekbare kist, mand of wade.
• Nazorg aan naasten: rouwbegeleiding, nagesprek, herdenkingsmoment later.

5. Kostenoverzicht (indicatie)

Extra: Eco-kist/wade/mand: €200–€1.200; natuurbegraven vaak extra kosten voor grafrecht.

6. Nazorg & Rouwperiode

• Nazorggesprek via de uitvaartorganisatie.
• Rouwbegeleiding en/of lotgenotengroepen, ook voor kinderen.
• Herdenkingsmomenten (bijvoorbeeld een gezamenlijk boomplanten).

Lijst met Organisaties (duurzaam & persoonlijk):

Samenvatting & Praktische Wensenlijst

Een goede voorbereiding geeft rust en zorgt voor een persoonlijk, troostrijk en duurzaam afscheid. Leg tijdig uw wensen vast, bespreek deze met naasten en kies bewust voor duurzame uitvaartmogelijkheden. Denk aan een ecokist, lokaal vervoer, biologische bloemen/catering en digitale communicatie. Zo wordt het afscheid een eerbetoon, voor uw dierbaren én voor de wereld van morgen.

Handige websites:

• greenleave.nu – Duurzame uitvaartinformatie en aangesloten bedrijven
• eerlijkeuitvaarten.nl – Transparant, persoonlijk en duurzaam
• funeralquest.nl – Eco-focus en maatwerk
• monuta.nl/uitvaart/mogelijkheden-bij-een-uitvaart/duurzame-uitvaart – Duurzame uitvaartmogelijkheden
• buitengewoonafscheid.nl/diensten/duurzame-uitvaart – Natuurlijke kisten en opties
• rememberme.nl – Persoonlijke begeleiding

Met deze stappen en aandachtspunten maak je een duurzaam, persoonlijk en liefdevol afscheid mogelijk voor jezelf en je naasten.

Het overlijden van een dierbare is een van de meest ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven. Naast het intense verdriet en de verwarring moeten er in korte tijd veel praktische en juridische zaken geregeld worden. Deze gids helpt je stap voor stap door het proces, van het eerste moment tot de nazorg, ongeacht waar het overlijden plaatsvindt.

• Ik wens dat mijn uitvaart geregeld wordt door de uitvaartondernemer vermeld op mijn wensenformulier.

• Ik wens thuis opgebaard te worden.

• Ik wens opgebaard te worden in het uitvaartcentrum vermeld op mijn wensenformulier.

• Ik wens op de locatie van mijn voorkeur opgebaard te worden vermeld op mijn wensenformulier.

• Ik wens dat ik word begraven

• Ik wens dat ik wordt gecremeerd.

• Ik wens dat mijn lichaam ter beschikking wordt gesteld van de wetenschap. De betreffende gegevens staan vermeld op mijn wensenformulier.

• Ik wens dat er contact opgenomen wordt met de notaris vermeld op mijn wensenformulier voor het openbaar maken van mij testament en voor de afhandeling van mijn testament.

• Neem de tijd om het verlies te beseffen en samen te zijn met naasten.
• Bel de (huis)arts of huisartsenpost om het overlijden officieel vast te laten stellen en een overlijdensverklaring te laten opstellen.
• Informeer familieleden en/of andere belangrijke personen.
• Kies een uitvaartondernemer die past bij de wensen van de overledene en schakel deze in voor begeleiding bij het regelen van de uitvaart.
• Verzamel belangrijke documenten zoals een identiteitsbewijs, polis van de uitvaartverzekering, testament en trouwboekje.
• Laat aangifte van overlijden doen bij de gemeente; meestal regelt de uitvaartverzorger dit maar de naasten kunnen en mogen dit ook zelf doen.
• Bespreek en regel de uitvaart, maak hierbij gebruik van het wensenformulier ingevuld door de overledene. Er zijn vele keuzes te maken zoals: keuze tussen begraven of cremeren, locatie, datum, tijd, opbaring, rouwkaarten, ceremonie en overige wensen.
• Informeer belangrijke instanties zoals banken, verzekeraars, werkgever, pensioenfonds en zeg abonnementen en lidmaatschappen op. Bij aangifte van het overlijden worden via de gemeente de belangrijke instanties geïnformeerd van uw overlijden. Mocht er twijfel zijn neem dan contact op met deze instanties.
• Neem contact op met de notaris, als deze de opdracht heeft van de overledene om de erfgenamen te informeren en de nalatenschap verder te regelen.
• Vraag hulp en steun waar nodig; je hoeft het niet alleen te doen. Zoek eventueel professionele begeleiding voor rouwverwerking.

Eerste reactie en emotionele context

Stilstaan bij het verlies
Wanneer het overlijden zich voordoet, lijkt de wereld even stil te staan. Verdriet, ongeloof, verwarring, boosheid of zelfs opluchting bij een lang ziekbed zijn allemaal normale reacties. Neem de tijd om samen te zijn, te voelen en te beseffen wat er is gebeurd. Iedereen rouwt op zijn eigen manier.

Tips voor omgaan met rouw

Geef jezelf en elkaar ruimte voor emoties. Praat met familie, vrienden of een rouwbegeleider. Zoek steun bij lotgenoten of een professional als je merkt dat je vastloopt. Houd rekening met verschillende manieren van rouwen binnen het gezin. Plan eventueel samen een moment van rust, stilte of herdenking.

Belangrijke documenten en wie ze invult

Overlijdensverklaring: Alleen een arts mag het overlijden officieel vaststellen en de overlijdensverklaring invullen. Zonder deze verklaring mag het lichaam niet verzorgd of overgebracht worden.

Aangifte van overlijden: Binnen zes werkdagen na overlijden moet aangifte worden gedaan bij de gemeente waar het overlijden plaatsvond. Meestal regelt de uitvaartverzorger dit, maar je kunt het ook zelf doen. Je ontvangt dan een uittreksel van de overlijdensakte, die nodig is voor veel administratieve zaken. De uitvaart dient uiterlijk na 6 werkdagen plaats te vinden. Hierop zijn uitzonderingen te maken, bijvoorbeeld als familie van ver moet komen en het niet lukt binnen 6 werkdagen. Een verlenging van deze termijn dient bij het gemeentehuis aangevraagd te worden.

Verklaring van geen bezwaar: Bij niet-natuurlijk overlijden of twijfel over de doodsoorzaak schakelt de politie een forensisch arts in. Pas na diens verklaring mag het lichaam worden vrijgegeven.

Natuurlijk of niet-natuurlijk overlijden

Natuurlijk overlijden: Overlijden door ziekte of ouderdom. De arts stelt het overlijden vast en vult de overlijdensverklaring in.

Niet-natuurlijk overlijden: Bijvoorbeeld door een ongeluk, zelfdoding of onbekende oorzaak. De politie en een forensisch arts worden ingeschakeld. Het lichaam wordt pas vrijgegeven na onderzoek.

Thuisopbaring of uitvaartcentrum

Thuisopbaring: Geeft rust en ruimte voor een persoonlijk afscheid in een vertrouwde omgeving. Je bepaalt zelf wie wanneer langskomt en kunt het afscheid op eigen tempo vormgeven.

Uitvaartcentrum: Biedt professionele verzorging en opbaring, vaak met vaste bezoektijden. Geschikt als thuisopbaring niet mogelijk of wenselijk is.

De rol van de uitvaartondernemer

De uitvaartondernemer regelt de aangifte bij de gemeente en verzorgt alle benodigde documenten. Adviseert over opbaring, vervoer, uitvaartlocatie en -vorm. Helpt bij het samenstellen van de ceremonie en het kiezen van rituelen, muziek en sprekers. Neemt praktische en administratieve taken uit handen, zoals vervoer, bloemen, rouwkaarten en catering. Kan ondersteunen bij rouwverwerking en nazorg, bijvoorbeeld door het aanbieden van gesprekken of het verwijzen naar professionele hulp.

Specifieke situaties en uitzonderingen

Overlijden in het buitenland of zonder huisarts:
Buitenland: Neem contact op met de Nederlandse ambassade of het consulaat. Zij helpen bij repatriëring en het verkrijgen van de benodigde documenten.
Geen huisarts: Bel de huisartsenpost of 112. Zij zorgen dat een arts langskomt voor de overlijdensverklaring.

Onzekerheid over doodsoorzaak, orgaan- of weefseldonatie

Bij twijfel over de doodsoorzaak beslist de arts of er aanvullend onderzoek nodig is. Meld wensen voor orgaan- of weefseldonatie zo snel mogelijk bij de arts, want tijd is hierbij cruciaal.

Financiële en administratieve afhandeling

Instanties die geïnformeerd moeten worden:
Gemeente voor aangifte van overlijden, banken en verzekeraars, werkgever en pensioenfonds, belastingdienst, abonnementen, lidmaatschappen en leveranciers.

Documenten verzamelen:
Identiteitsbewijs van de overledene, polis van uitvaart- of levensverzekering, testament of codicil, wilsverklaring, wensenformulier, bankgegevens en belangrijke contracten, overlijdensakte.

Erfenis en nalatenschap

Controleer of er een testament is en wie de executeur is. Regel de verdeling van bezittingen volgens de wet of het testament. Schakel eventueel een notaris in voor de afwikkeling van de nalatenschap. Informeer erfgenamen en maak afspraken over de verdere afhandeling.

Checklist: eerste dagen na overlijden

• Neem de tijd om het verlies te beseffen en samen te zijn.
• Bel de arts of huisartsenpost voor de overlijdensverklaring.
• Informeer direct naasten en andere belangrijke personen.
• Kies de uitvaartondernemer die de overledene heeft vermeld op het wensenformulier of als dat niet is vastgelegd kies de ondernemer die bij de nabestaanden past.
• Verzamel belangrijke papieren en verzekeringspolissen.
• Overleg over opbaring thuis of in het uitvaartcentrum en het afscheid.
• Doe aangifte bij de gemeente.
• Informeer belangrijke instanties zoals banken, verzekeraars en werkgever.
• Regel praktische zaken zoals het leeghalen van de kamer indien van toepassing.
• Vraag hulp waar nodig, ook bij administratie en nazorg.

Waarom zijn deze stappen belangrijk

Alleen een arts mag het overlijden officieel vaststellen en de overlijdensverklaring invullen. Zonder deze verklaring kan geen uitvaart plaatsvinden.
Aangifte is wettelijk verplicht en nodig voor het regelen van de uitvaart en administratieve zaken. Zonder overlijdensakte kun je geen bankzaken of verzekeringen afhandelen.
Respecteer de wensen van de overledene en familie op het gebied van geloof, cultuur en tradities. Bespreek deze tijdig met de uitvaartondernemer.

Locatie van overlijden: wat te doen per situatie

• Thuis
  Bel de arts om het overlijden officieel vast te stellen. Na de schouw kun je samen met de uitvaartondernemer het afscheid vormgeven. Thuisopbaring is mogelijk, maar ook overbrenging naar een uitvaartcentrum.
• Ziekenhuis
  De dienstdoende arts stelt het overlijden vast en verzorgt de verklaring. Familie kan vaak in alle rust afscheid nemen. Samen met de uitvaartondernemer worden de wensen besproken.
• Verpleeghuis, woonzorgcentrum of hospice
  De arts van de instelling verricht de schouw en vult de papieren in. De overledene kan vaak op de kamer blijven tot de uitvaart. Familie bepaalt waar de opbaring plaatsvindt: op de kamer, thuis of in het uitvaartcentrum. Persoonlijke verzorging kan door verzorgenden, uitvaartverzorger of familie zelf gedaan worden. De kamer mag meestal tot zeven dagen na overlijden gebruikt worden voor afscheid.
• Andere plek, bijvoorbeeld op straat
  Bel direct de huisarts of bij twijfel de politie. Bij niet-natuurlijk overlijden komt een forensisch arts. Na vrijgave kan het afscheid worden voorbereid.

Nazorg en rouwverwerking

Na de uitvaart komt er ruimte voor rouw en herinnering. Iedereen rouwt op zijn of haar eigen manier. Zoek steun bij familie, vrienden of professionele hulpverleners. Het is normaal om vragen of onzekerheden te hebben. Wees mild voor jezelf en elkaar. Overweeg een herdenkingsplek, een gezamenlijk ritueel of een gesprek met een rouwdeskundige.

Handige informatie

Checklist overlijden: wat moet je regelen? | Consumentenbond

Overlijden: wat moet ik regelen? | Rijksoverheid.nl

• Ik wens dat de uitvaartverzorger de aangifte van mijn overlijden regelt, tenzij mijn nabestaanden dit liever zelf willen doen.

• Ik wens dat mijn nabestaanden een afschrift van de overlijdensakte ontvangen om administratieve en juridische zaken te kunnen regelen.

• Ik wens dat mijn nabestaanden na mijn uitvaart de administratieve afhandeling zorgvuldig uitvoeren, zoals het opzeggen van abonnementen, het informeren van instanties en het regelen van mijn nalatenschap. Voor meer informatie kijk op mijn wensenformulier.

• Aangifte van overlijden is het officieel melden van een overlijden bij de gemeente.
• Meestal doet de uitvaartverzorger de aangifte, maar nabestaanden mogen dit ook zelf doen.
• Voor de aangifte zijn een overlijdensverklaring van een arts en een identiteitsbewijs vereist.
• Na aangifte ontvangt men een overlijdensakte en verlof tot begraven of cremeren.
• De gemeente registreert het overlijden in de BRP en informeert relevante instanties.
• Met deze documenten kan de uitvaart worden geregeld en kunnen administratieve zaken worden afgehandeld.
• De aangifte moet binnen zes dagen na overlijden worden gedaan.

Aangifte van overlijden is het officieel melden van een overlijden bij de gemeente waar de persoon is overleden. Deze aangifte is wettelijk verplicht en vormt de basis voor het opmaken van de overlijdensakte. Dit document is essentieel voor het regelen van de uitvaart en voor verschillende administratieve en juridische zaken, zoals het informeren van banken, verzekeraars en de Belastingdienst.

Wie doet aangifte?

In de meeste gevallen regelt de uitvaartverzorger de aangifte van overlijden namens de nabestaanden. Nabestaanden mogen echter ook zelf aangifte doen bij het gemeentehuis of stadsloket van de gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden. Iedereen die uit eigen wetenschap kennis heeft van het overlijden, zoals familieleden, huisgenoten of een gemachtigde van de uitvaartondernemer, is bevoegd om aangifte te doen.

Wat is er nodig voor de aangifte?

Voor het doen van aangifte zijn een aantal documenten vereist:

• Overlijdensverklaring: Deze wordt ingevuld door een arts en is noodzakelijk om het overlijden officieel vast te stellen.
• Geldig identiteitsbewijs: De persoon die aangifte doet moet zich kunnen legitimeren.

De arts verstrekt twee verklaringen:

• A-verklaring (overlijdensverklaring): Met de naam en datum van overlijden.
• B-verklaring: Met de doodsoorzaak. Deze wordt doorgegeven aan het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

De aangifte moet binnen zes dagen na het overlijden worden gedaan. Pas na deze aangifte mag de uitvaart plaatsvinden.

Wat gebeurt er na de aangifte?

Na de aangifte zet de gemeente direct een aantal belangrijke stappen in gang:

• Opstellen overlijdensakte: De gemeente maakt een officiële overlijdensakte op. Dit is het formele bewijs van overlijden en nodig voor het regelen van veel administratieve en juridische zaken, zoals het opzeggen van abonnementen, informeren van banken en het afwikkelen van de erfenis.
• Verlof tot begraven of cremeren: De gemeente verstrekt een 'verlof tot begraven' of 'verlof tot cremeren'. Zonder dit verlof mag de uitvaart niet plaatsvinden. Als het lichaam aan de wetenschap wordt geschonken, wordt een 'verlof tot ontleding' afgegeven.
• Registratie in de Basisregistratie Personen (BRP): Het overlijden wordt verwerkt in de BRP. Hierdoor worden veel overheidsinstanties automatisch geïnformeerd, zoals de Belastingdienst en de zorgverzekeraar.
• Afschrift van de overlijdensakte: De aangever ontvangt een afschrift van de overlijdensakte. Dit is nodig om zaken te regelen bij bijvoorbeeld banken, verzekeraars en de notaris.
• Uitvaart regelen: Met het verlof kan de uitvaart (begrafenis of crematie) officieel worden gepland. Deze moet uiterlijk op de zesde werkdag na het overlijden plaatsvinden, tenzij er een uitzondering is aangevraagd.
• Administratieve afhandeling: Na de uitvaart moeten nabestaanden diverse administratieve taken uitvoeren, zoals het opzeggen van abonnementen, het informeren van instanties en het regelen van de nalatenschap. Sommige zaken worden automatisch stopgezet, andere moeten actief worden opgezegd.

Handige informatie

Overlijden: wat moet ik regelen? | Rijksoverheid.nl 

Wat te doen bij overlijden na suïcide, een ongeluk of bij het vinden van een overleden persoon

Het meemaken van een overlijden door suïcide, een ongeluk of het onverwacht vinden van een overleden persoon is een van de meest ingrijpende gebeurtenissen die je kunt meemaken. Naast het intense verdriet en de schok, komt er veel op je af. Je moet praktische zaken regelen, terwijl je hoofd daar misschien helemaal niet naar staat. Hieronder vind je een uitgebreide uitleg over wat je in zo’n situatie kunt doen, zowel praktisch als emotioneel.

1. Blijf rustig en schakel direct hulp in

Wanneer je geconfronteerd wordt met een overlijden door suïcide, een ongeluk of als je iemand vindt die is overleden, is het belangrijk om zo rustig mogelijk te blijven, hoe moeilijk dat ook is. Bel direct het alarmnummer 112. Geef duidelijk door wat er aan de hand is en waar je bent. De meldkamer stuurt dan de juiste hulpdiensten: politie, ambulance en indien nodig brandweer.

2. Wacht op de hulpdiensten en raak niets aan

Totdat de politie en de arts aanwezig zijn, is het belangrijk om de situatie zo veel mogelijk te laten zoals je hem aantrof. Dit is van groot belang voor het onderzoek naar de doodsoorzaak. Raak het lichaam en de omgeving zo min mogelijk aan, tenzij het om levensreddende handelingen gaat (bijvoorbeeld als je dacht dat iemand nog te redden was).

3. Officiële vaststelling van het overlijden

Bij een niet-natuurlijk overlijden (zoals suïcide of een ongeluk) zal de politie samen met een forensisch arts het overlijden officieel vaststellen. Zij onderzoeken de omstandigheden en bepalen of er sprake is van een misdrijf of andere bijzondere situatie. Soms wordt de officier van justitie ingeschakeld. Het lichaam wordt pas vrijgegeven nadat het onderzoek is afgerond. Dit kan soms enkele uren, maar ook langer duren.

4. Familie en naasten informeren

Het informeren van familie en naasten is een zeer emotionele en zware taak. Vaak zal de politie, zeker bij suïcide of een ongeluk, helpen bij het informeren van de directe familie. Probeer zelf ook iemand in vertrouwen te nemen die je kan ondersteunen in deze moeilijke taak. Het is belangrijk dat nabestaanden het nieuws niet via derden of de media vernemen.

5. Contact opnemen met een uitvaartondernemer

Zodra het lichaam is vrijgegeven door de autoriteiten, kun je een uitvaartondernemer inschakelen. Je hoeft niet te wachten tot alle praktische zaken geregeld zijn; de uitvaartverzorger kan je juist ook in deze eerste, verwarrende fase begeleiden. Zij weten precies welke stappen genomen moeten worden, welke papieren nodig zijn en kunnen je ontzorgen bij het regelen van het afscheid.

6. Emotionele impact en nazorg

Een overlijden door suïcide of een ongeluk brengt vaak extra heftige emoties met zich mee. Naast verdriet kun je te maken krijgen met gevoelens van schuld, boosheid, machteloosheid of onbegrip. Het is normaal om te worstelen met vragen als ‘waarom?’ of ‘had ik iets kunnen doen?’. Weet dat deze gevoelens bij het rouwproces horen. Praat erover met familie, vrienden of een professionele hulpverlener. Organisaties als Slachtofferhulp Nederland of gespecialiseerde rouwbegeleiders kunnen je ondersteunen, ook op de langere termijn.

Voor kinderen en jongeren is het extra belangrijk dat zij de ruimte krijgen om te praten en hun gevoelens te uiten. Schakel zo nodig een kinderpsycholoog of rouwtherapeut in.

7. Praktische zaken regelen

Naast het emotionele aspect zijn er veel praktische zaken te regelen:

• Overlijdensverklaring en akte: De arts of forensisch arts stelt een overlijdensverklaring op. Deze heb je nodig om het overlijden bij de gemeente aan te geven.
• Aangifte van overlijden: De uitvaartondernemer kan de aangifte bij de gemeente verzorgen. Je ontvangt dan een uittreksel uit het overlijdensregister.
• Verzekeringen en bankzaken: Zoek belangrijke papieren, verzekeringen en het eventuele testament bij elkaar. De uitvaartondernemer kan je hierbij adviseren.
• Instanties informeren: Denk aan het opzeggen van abonnementen, het informeren van werkgevers, scholen, verenigingen en andere instanties.
• Persoonlijke spullen: Soms moet je beslissingen nemen over het huis, huisdieren of persoonlijke eigendommen van de overledene. Neem hier de tijd voor en vraag hulp als dat nodig is.

8. Het afscheid en de uitvaart

Na een niet-natuurlijk overlijden kan het afscheid soms pas plaatsvinden als het lichaam is vrijgegeven. De uitvaartverzorger helpt je met het plannen van het afscheid op een manier die past bij de overledene en de nabestaanden. Je mag het afscheid zo persoonlijk maken als je wilt: met muziek, foto’s, verhalen, rituelen of symbolen die passen bij het leven van degene die je moet missen.

9. Rouw en verwerking

Het verwerken van een overlijden na suïcide, een ongeluk of het onverwacht vinden van een overledene is een intens en vaak langdurig proces. Iedereen rouwt op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Wees mild voor jezelf en voor anderen. Zoek steun bij elkaar, deel herinneringen en wees niet bang om professionele hulp in te schakelen als het je te veel wordt.

10. Blijf niet alleen

Tot slot: je hoeft het niet alleen te doen. Familie, vrienden, buren, de uitvaartverzorger, huisarts, Slachtofferhulp Nederland en andere organisaties staan voor je klaar. Aarzel niet om hulp te vragen, zowel voor praktische zaken als voor je eigen welzijn. Het is geen teken van zwakte, maar juist van kracht om steun te zoeken.

Samenvattend:
Een overlijden door suïcide, een ongeluk of het onverwacht vinden van een overleden persoon brengt veel emoties en praktische uitdagingen met zich mee. Blijf rustig, schakel direct hulp in, laat het onderzoek zijn werk doen, informeer naasten en zoek begeleiding bij het regelen van de uitvaart. Neem de tijd voor rouw en verwerking, en zoek steun waar nodig. Je staat er niet alleen voor.

Handige informatie

Brochure nabestaande suicide-v5.pdf

Informatie-voor-nabestaanden-bij-niet-natuurlijk-overlijden Opmaak 1

• Ik wil dat palliatieve sedatie wordt overwogen als mijn lijden in de laatste levensfase ondraaglijk wordt en niet anders te verlichten is.

• Ik wil dat de arts mijn wensen en grenzen rondom palliatieve sedatie bespreekt met mij en/of mijn naasten.

• Ik geef aan wie namens mij mag meepraten of beslissen als ik zelf niet meer in staat ben mijn wensen kenbaar te maken.

• Ik heb voorkeur voor een rustige, diepe slaap wanneer klachten als pijn, benauwdheid, angst of verwarring niet meer draaglijk zijn.

• Ik wil dat mijn comfort en waardigheid centraal staan tijdens de sedatie.

• Ik wil dat er geen extra voeding of vocht wordt toegediend tijdens de sedatie, tenzij ik daar andere wensen over heb.

• Ik wil dat mijn naasten goed worden geïnformeerd over het proces van palliatieve sedatie.

• Ik wil dat mijn naasten de tijd en ruimte krijgen om afscheid te nemen na mijn overlijden.

• Ik wil dat duidelijk wordt vastgelegd dat palliatieve sedatie niet hetzelfde is als euthanasie en dat mijn wens gericht is op het verlichten van lijden, niet op het verkorten van mijn leven.

• Ik heb specifieke wensen over wie mij verzorgt of bij mij aanwezig is tijdens de sedatie (bijvoorbeeld bepaalde familieleden, vrienden of zorgverleners).

• Ik heb wensen over de sfeer in de kamer tijdens de sedatie (bijvoorbeeld muziek, licht, persoonlijke voorwerpen).

• Palliatieve sedatie wordt ingezet in de laatste levensfase bij ondraaglijk lijden dat niet anders te verlichten is.
• Het doel is het verlagen van het bewustzijn, zodat de patiënt geen pijn, benauwdheid of angst meer ervaart.
• De arts bespreekt de beslissing met de patiënt en/of naasten en start de sedatie met slaapmiddelen (vaak via een infuus of onderhuids naaldje).
• De patiënt wordt in een diepe, rustige slaap gebracht en merkt niets meer van het lijden.
• Tijdens de sedatie wordt geen extra voeding of vocht meer gegeven.
• Palliatieve sedatie is niet hetzelfde als euthanasie; het leven wordt niet actief beëindigd.
• Na het overlijden stelt de arts het overlijden officieel vast.
• Naasten krijgen de tijd om afscheid te nemen.
• De arts vult de overlijdensverklaring in, waarna de uitvaart kan worden geregeld.

Palliatieve sedatie is een vorm van zorg die ingezet wordt in de laatste levensfase, wanneer het lijden ondraaglijk is geworden en niet meer op een andere manier verlicht kan worden. Het is een zorgvuldig proces, waarbij het comfort en de waardigheid van de patiënt centraal staan.

Wat is palliatieve sedatie?

Palliatieve sedatie betekent dat het bewustzijn van de patiënt opzettelijk wordt verlaagd met medicijnen, zodat klachten als pijn, benauwdheid, angst of verwarring niet meer bewust worden ervaren. Het doel is niet het leven te verkorten, maar het lijden te verlichten wanneer het overlijden binnen twee weken wordt verwacht en andere behandelingen niet meer helpen.

Wanneer en hoe wordt palliatieve sedatie toegepast?

• Besluitvorming:
  De arts bespreekt samen met de patiënt (en diens naasten) of palliatieve sedatie nodig is. Soms kan de patiënt zelf niet meer beslissen; dan overlegt de arts met de naasten. Het is een ingrijpende beslissing, waarbij alle betrokkenen zorgvuldig worden meegenomen in het proces.
• Start van de sedatie:
  De arts dient slaapmiddelen toe, vaak via een naaldje onder de huid, waardoor de patiënt in een diepe, rustige slaap valt. Soms wordt ook een sterke pijnstiller toegevoegd. De patiënt merkt hierdoor niets meer van de klachten. De sedatie kan tijdelijk zijn, maar meestal is deze continu tot aan het overlijden.
• Zorg tijdens de sedatie:
  Verpleegkundigen en artsen blijven de patiënt zorgvuldig volgen. Ze zorgen dat de patiënt comfortabel ligt, wassen en verzorgen hem of haar, en passen de medicatie aan als dat nodig is. Er wordt geen extra vocht of voeding meer gegeven, omdat het lichaam dit niet meer kan verwerken en het geen honger- of dorstgevoel meer geeft.

Verschil met euthanasie

Palliatieve sedatie is niet hetzelfde als euthanasie. Bij euthanasie wordt het leven actief beëindigd door een arts; bij palliatieve sedatie wordt alleen het bewustzijn verlaagd om het lijden te verlichten, zonder het leven te verkorten.

Wat gebeurt er na het overlijden?

• Officiële vaststelling:
  Na het overlijden stelt een arts het overlijden officieel vast. Dit is meestal de huisarts of de behandelend arts.
• Afscheid nemen:
  Naasten krijgen de tijd en ruimte om in alle rust afscheid te nemen van hun dierbare. Vaak is het een troost dat het overlijden rustig en zonder lijden is verlopen.
• Praktische zaken:
  De arts stelt een overlijdensverklaring op. Daarna kan de uitvaartondernemer worden gebeld om te helpen bij de verdere praktische en administratieve afhandeling, zoals het regelen van de uitvaart en het doen van aangifte bij de gemeente.

Handige informatie

Over palliatieve zorg 

Wat is palliatieve sedatie? 

• Ik wil dat mijn wens tot euthanasie wordt besproken als mijn lijden ondraaglijk en uitzichtloos is (lichamelijk en/of geestelijk).

• Ik wil dat mijn naasten (familie, partner, vertrouwenspersoon) betrokken worden bij de gesprekken, als ik dat wens.

• Ik wil zelf bepalen wie bij mijn euthanasie aanwezig is (bijvoorbeeld familie, vrienden, geestelijk verzorger).

• Ik heb wensen over de sfeer tijdens de euthanasie (bijvoorbeeld muziek, kaarsen, persoonlijke woorden).

• Ik wil voorafgaand aan de euthanasie de gelegenheid krijgen om afscheid te nemen van mijn dierbaren op mijn eigen manier.

• Ik wil dat mijn naasten de tijd en ruimte krijgen om afscheid te nemen na mijn overlijden.

• Je vraagt zelf euthanasie aan bij ondraaglijk en uitzichtloos lijden.
• Je bespreekt je wens met je arts; deze controleert of je verzoek vrijwillig en goed doordacht is.
• De arts moet aan wettelijke eisen voldoen en meerdere gesprekken voeren.
• Je legt je wens schriftelijk vast in een euthanasieverzoek.
• Een onafhankelijke SCEN-arts beoordeelt je situatie en adviseert je arts.
• Bij akkoord maak je afspraken over het moment en de uitvoering van euthanasie.
• Op de dag zelf bevestig je je wens; de arts dient de middelen toe (eerst slaapmiddel, dan het middel dat het leven beëindigt).
• Na het overlijden meldt de arts dit bij de lijkschouwer, die het overlijden officieel vaststelt.
• De arts en SCEN-arts vullen formulieren in; de toetsingscommissie controleert achteraf of alles volgens de regels verliep.
• Daarna kan de uitvaart geregeld worden en is er ruimte voor afscheid en rouw.
• Je mag altijd terugkomen op je wens en krijgt begeleiding van professionals.

Als je nadenkt over euthanasie, komt er veel op je af – emotioneel, praktisch en juridisch. Hieronder leg ik in persoonlijke, begrijpelijke taal uit wat er allemaal bij komt kijken: wat je moet regelen vóór euthanasie, hoe de uitvoering verloopt en wat er na afloop gebeurt.

Vooraf: het proces naar euthanasie

• Je eigen wens uitspreken
  Euthanasie begint altijd met jouw eigen wens. Alleen jij kunt aangeven dat je niet verder wilt leven vanwege ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Dit kan lichamelijk zijn (zoals pijn of benauwdheid), maar ook geestelijk (zoals angst of depressie).
• Het gesprek met je arts
  Je bespreekt je wens met je huisarts of behandelend arts. De arts zal je vragen waarom je euthanasie wilt, of je goed begrijpt wat het betekent, en of je er vrijwillig en weloverwogen om vraagt. De arts moet zeker weten dat niemand je onder druk zet en dat je goed hebt nagedacht.
• Zorgvuldigheidseisen
  De arts moet aan strenge wettelijke eisen voldoen. Zo moet je ondraaglijk en uitzichtloos lijden, moet het je eigen keuze zijn, en mag er geen redelijke andere oplossing meer zijn. Je moet goed voorgelicht zijn over je situatie en de vooruitzichten. Dit hele proces bestaat meestal uit meerdere gesprekken.
• Schriftelijk euthanasieverzoek
  Het is verstandig om je wens ook op papier te zetten. In een schriftelijk euthanasieverzoek beschrijf je waarom je euthanasie wilt, wat ondraaglijk lijden voor jou betekent, en onderteken je het document met naam en datum. Je kunt dit verzoek altijd aanpassen.
• De SCEN-arts
  Voordat euthanasie mag plaatsvinden, moet een onafhankelijke arts (de SCEN-arts) je situatie beoordelen. Deze arts kijkt of aan alle wettelijke eisen is voldaan en geeft een advies aan jouw arts.
• Praktische voorbereiding
  Als aan alle voorwaarden is voldaan en de SCEN-arts positief adviseert, maak je samen met je arts afspraken over het moment van uitvoering, wie erbij aanwezig zijn, en op welke manier euthanasie zal plaatsvinden (meestal via infuus, soms via een drankje).

De uitvoering van euthanasie

• Voorbereiding op de dag zelf
  Op de dag van de euthanasie komt je arts (vaak samen met een verpleegkundige) bij je thuis of in het ziekenhuis. Je bespreekt nog één keer of je echt achter je besluit staat. Je mag altijd nog terugkomen op je wens, tot het allerlaatste moment.
• De procedure
  De arts dient de euthanasiemiddelen toe via een infuus of injectie. Eerst krijg je een slaapmiddel waardoor je diep in coma raakt. Daarna volgt een tweede middel dat je ademhaling stopt. Dit proces verloopt snel en pijnloos; je merkt er zelf niets meer van zodra je in slaap valt.
• Afscheid nemen
  Je bepaalt zelf wie erbij is. Vaak zijn naasten aanwezig om samen afscheid te nemen. Je kunt muziek laten spelen, iets zeggen of in stilte zijn – alles mag, niets moet.

Na de euthanasie

• Melding bij de lijkschouwer
  Omdat euthanasie een niet-natuurlijke dood is, moet de arts direct na het overlijden de gemeentelijke lijkschouwer bellen. Deze arts komt langs om het overlijden officieel vast te stellen en controleert of alles volgens de regels is verlopen.
• Formulieren en toetsing
  De behandelend arts vult samen met de SCEN-arts alle benodigde verslagen in. De lijkschouwer stuurt deze documenten naar de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie (RTE). Deze commissie beoordeelt of de arts zich aan alle zorgvuldigheidseisen heeft gehouden.
• Uitvaart regelen
  Nadat de lijkschouwer is geweest, kan de uitvaartondernemer het lichaam overnemen en kun je samen met je naasten het afscheid verder vormgeven, net zoals bij elk ander overlijden.
• Toetsingscommissie
  De Regionale Toetsingscommissie laat binnen enkele weken weten of alles volgens de wet is verlopen. Alleen als er twijfels zijn, wordt het Openbaar Ministerie ingeschakeld.

Tot slot: ruimte voor gevoel en afscheid

Euthanasie is een ingrijpende, persoonlijke keuze. Het proces is zorgvuldig en je wordt op elk moment begeleid door je arts en andere professionals. Je mag altijd terugkomen op je wens. Na het overlijden is er ruimte voor afscheid en rouw, net als bij ieder ander overlijden. Je naasten kunnen rekenen op steun van zorgverleners en uitvaartbegeleiders.

Heb je vragen, twijfels of behoefte aan ondersteuning? Praat erover met je arts, je familie of met organisaties als de NVVE. Je hoeft dit niet alleen te doen.

Handige informatie

Euthanasie

• Ik wens dat mijn medische wensen rondom mijn levenseinde duidelijk zijn vastgelegd in een wilsverklaring.

• Ik wens dat mijn wilsverklaring actueel blijft en besproken wordt met mijn naasten en (huis)arts.

• Ik wens dat mijn wilsverklaring wordt opgenomen in mijn medisch dossier en dat mijn vertrouwenspersoon hiervan een kopie ontvangt.

• Ik wens dat ik wel of niet gereanimeerd word, afhankelijk van mijn keuze in mijn wilsverklaring.

• Ik wens dat ik wel of niet in aanmerking kom voor euthanasie of palliatieve sedatie, zoals ik heb aangegeven.

• Ik wens dat mijn uitvaartwensen worden gerespecteerd zoals ik die heb vastgelegd in mijn wilsverklaring, codicil of wensenformulier.

• Ik wens dat mijn persoonlijke bezittingen, zoals sieraden of kunst, worden verdeeld zoals ik in mijn codicil heb beschreven.

• Ik wens dat mijn abonnementen, lidmaatschappen en digitale accounts na mijn overlijden worden opgezegd of beheerd volgens mijn aanwijzingen.

• Ik wens dat mijn wensen regelmatig worden besproken en geactualiseerd als mijn voorkeuren veranderen.

• Wilsverklaring: Medische wensen rondom je levenseinde en soms uitvaartwensen, zelf op te stellen, geen notaris nodig.
• Codicil: Handgeschreven document met uitvaartwensen en verdeling van persoonlijke spullen, rechtsgeldig als het aan de eisen voldoet.
• Wensenformulier: Praktisch overzicht van je uitvaartwensen, bedoeld om nabestaanden te helpen, niet juridisch bindend maar wel richtinggevend.

Door één of meer van deze documenten op te stellen, geef je duidelijkheid aan je naasten en zorg je ervoor dat jouw wensen zoveel mogelijk worden gerespecteerd na je overlijden.

Een wilsverklaring, een codicil en een wensenformulier zijn documenten waarmee je je persoonlijke wensen rondom je overlijden en uitvaart kunt vastleggen. Elk document heeft zijn eigen doel en rechtskracht.

Wilsverklaring

Een wilsverklaring is een document waarin je vastlegt wat je wensen zijn rondom medische behandelingen en je levenseinde. Hierin kun je bijvoorbeeld aangeven of je bepaalde behandelingen wel of niet wilt ondergaan als je zelf niet meer kunt beslissen, of je wel of geen reanimatie wenst, en hoe je staat tegenover euthanasie of palliatieve sedatie. Een wilsverklaring wordt vooral gebruikt in de medische context, maar je kunt er ook uitvaartwensen in opnemen. Je stelt een wilsverklaring zelf op; een notaris is niet nodig.

Een wilsverklaring officieel maken is eenvoudig en vereist géén bezoek aan de notaris. Je wilsverklaring is direct rechtsgeldig als je deze voorziet van je volledige naam, datum en handtekening. Het maakt niet uit of je de verklaring handgeschreven, getypt of gedrukt opstelt; het belangrijkste is dat je duidelijk en ondubbelzinnig beschrijft wat je wensen en grenzen zijn rondom medische behandelingen en zorg.

Om je wilsverklaring echt effectief te laten zijn:

• Zorg dat je wilsverklaring altijd actueel is en past bij je huidige wensen. Je mag deze op elk moment aanpassen of aanvullen, zolang je opnieuw ondertekent en dateert.
• Bespreek je wilsverklaring met je naasten en je (huis)arts, zodat zij op de hoogte zijn van jouw keuzes en deze kunnen respecteren als het moment daar is.
• Laat je wilsverklaring opnemen in je medisch dossier en geef een kopie aan je vertegenwoordiger of vertrouwenspersoon.

Samengevat: een wilsverklaring is officieel en geldig zodra je deze zelf ondertekent en dateert. Je hoeft hiervoor niet naar de notaris, maar het is wél belangrijk dat je omgeving en je arts weten wat erin staat en waar het document te vinden is

Codicil

Een codicil is een handgeschreven, gedateerd en ondertekend document waarin je specifieke wensen vastlegt voor na je overlijden. Je kunt in een codicil bijvoorbeeld bepalen wie bepaalde persoonlijke bezittingen krijgt (zoals sieraden of kunst), en je uitvaartwensen beschrijven, zoals muziek, bloemen of de keuze voor begraven of cremeren. Een codicil is alleen rechtsgeldig als het met de hand is geschreven, voorzien van datum en handtekening. Belangrijk: je kunt in een codicil geen geld of onroerend goed verdelen, en geen executeur aanwijzen; daarvoor is een notarieel testament nodig.

Wensenformulier

Een wensenformulier is een (vaak voorgedrukt) document waarop je je persoonlijke wensen rondom je uitvaart invult. Je kunt hierin aangeven hoe je wilt dat je afscheid eruitziet, wie je wilt uitnodigen, welke muziek je wilt horen en of je begraven of gecremeerd wilt worden. Het wensenformulier is bedoeld om nabestaanden te ontlasten en duidelijkheid te geven over jouw voorkeuren. Het is niet juridisch bindend, maar wordt meestal met respect opgevolgd door familie en uitvaartverzorger.

Handige informatie

Wat is een wilsverklaring? 

• Ik wens dat er na mijn overlijden alleen obductie wordt verricht als ik daar expliciet toestemming voor heb gegeven, en dat mijn nabestaanden hierover worden geïnformeerd.

• Ik wens dat mijn nabestaanden mogen aangeven of het om volledig of gedeeltelijk onderzoek gaat.

• Ik wens dat mijn wens rondom orgaandonatie wordt gerespecteerd, zoals ik die heb vastgelegd in het Donorregister of met mijn naasten heb besproken.

• Ik wens dat mijn nabestaanden tijdens het donatiegesprek goed worden geïnformeerd over de procedures en mogelijkheden van orgaan- en weefseldonatie.

• Ik wens dat mijn organen en/of weefsels na mijn overlijden worden gedoneerd als dat medisch mogelijk is, zodat ik anderen kan helpen.

• Ik wens dat mijn lichaam na mijn overlijden ter beschikking wordt gesteld aan de wetenschap, zoals ik dit bij leven schriftelijk heb vastgelegd in een codicil.

• Ik wens dat mijn familie en mijn huisarts op de hoogte zijn van mijn wens om mijn lichaam aan de wetenschap te schenken.

• Ik wens dat mijn nabestaanden zich bewust zijn van de voordelen en nadelen van het ter beschikking stellen aan de wetenschap, zodat zij voorbereid zijn op de gevolgen van deze keuze.

• Ik wens dat mijn nabestaanden weten dat bij ter beschikking stellen aan de wetenschap geen traditioneel afscheid mogelijk is.

• Ik wens dat mijn nabestaanden weten dat het mogelijk is dat mijn lichaam niet wordt geaccepteerd door het anatomisch instituut, en dat zij in dat geval alternatieve regelingen kunnen treffen.

• Ik wens dat mijn wensen rondom obductie, orgaandonatie of ter beschikking stellen aan de wetenschap tijdig met mijn naasten worden besproken.

• Ik wens dat er bij vragen of twijfel altijd contact wordt opgenomen met mijn arts, uitvaartbegeleider of het betrokken instituut voor heldere informatie en begeleiding.

• Obductie:
• Inwendig onderzoek na overlijden door een patholoog om doodsoorzaak of ziekte te achterhalen.
• Altijd met respect uitgevoerd; toestemming nabestaanden vereist bij natuurlijke dood.
• Orgaandonatie:
• Na overlijden kunnen organen/weefsels worden gedoneerd; registratie en toestemming worden besproken.
• Donatie kan levens redden en biedt nabestaanden vaak troost.
• Ter beschikking stellen aan de wetenschap:
• Lichaam wordt gebruikt voor medisch onderwijs en onderzoek.
• Vereist schriftelijke toestemming (codicil) bij leven; familie moet op de hoogte zijn.
• Voordelen: bijdrage aan wetenschap, kostenbesparing, eervolle nalatenschap.
• Nadelen: geen traditioneel afscheid, beperkte invloed nabestaanden, mogelijke weigering van het lichaam.
• Overweging:
• Bespreek wensen tijdig met naasten en leg ze schriftelijk vast.

Wanneer u te maken krijgt met het overlijden van een dierbare, kunnen er verschillende keuzes en vragen op u afkomen rondom obductie, orgaandonatie en het ter beschikking stellen van het lichaam aan de wetenschap. Hieronder vindt u in persoonlijke en heldere taal uitleg over deze mogelijkheden.

Obductie

Obductie, ook wel autopsie, sectie of postmortaal onderzoek genoemd, is een inwendig onderzoek bij iemand die overleden is. Een patholoog, een arts gespecialiseerd in dit soort onderzoek, voert de obductie uit. Eerst wordt het lichaam van buiten onderzocht, soms met behulp van scans zoals een röntgenfoto, CT- of MRI-scan. Daarna volgt het inwendige onderzoek, waarbij vrijwel alle organen zorgvuldig worden bekeken. Het doel van een obductie is om duidelijkheid te krijgen over de doodsoorzaak of om meer te weten te komen over een ziekteproces. Dit kan niet alleen voor u als nabestaande waardevolle antwoorden geven, maar ook bijdragen aan de medische wetenschap.

Een obductie wordt altijd met respect uitgevoerd en is te vergelijken met een operatie; meestal is er achteraf nauwelijks iets van te zien. In het geval van een natuurlijke dood is toestemming van de nabestaanden nodig. U kunt aangeven of u volledige of gedeeltelijke toestemming geeft, bijvoorbeeld alleen voor onderzoek aan bepaalde organen.

Orgaandonatie

Na het overlijden kan het zijn dat u of uw dierbare geregistreerd staat als orgaandonor. Tijdens een zogenaamd donatiegesprek bespreekt een functionaris met u of de registratie in het Donorregister klopt en of u toestemming geeft voor donatie. U krijgt uitleg over welke organen en weefsels geschikt zijn voor donatie en wat de procedure inhoudt. Er wordt ook gevraagd naar de medische en sociale voorgeschiedenis van de overledene. De donatieprocedure wordt zorgvuldig en volgens vaste protocollen uitgevoerd, met respect voor de overledene en de nabestaanden.

Orgaandonatie kan levens redden en betekent voor veel nabestaanden een troostrijke gedachte: het leven van uw dierbare krijgt zo op een bijzondere manier betekenis voor anderen.

Ter beschikking stellen aan de wetenschap

Wanneer u uw lichaam na overlijden ter beschikking wilt stellen aan de wetenschap, schenkt u het aan een anatomisch instituut van een universiteit. Uw lichaam wordt dan gebruikt voor medisch-wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Studenten leren zo over de bouw van het menselijk lichaam en artsen kunnen nieuwe operatietechnieken oefenen en ontwikkelen. Dit draagt bij aan betere zorg voor toekomstige generaties.

Wilt u uw lichaam ter beschikking stellen, dan moet u bij leven een codicil opstellen: een handgeschreven, gedateerde en ondertekende verklaring waarin u uw wens vastlegt. Dit codicil wordt bewaard bij het anatomisch instituut en uw huisarts krijgt een kopie. Het is belangrijk om uw familie op de hoogte te brengen van uw wens, zodat zij weten wat er na uw overlijden gebeurt.

Welke keuze u ook maakt, het zijn stuk voor stuk beslissingen die vragen om rust, aandacht en goede informatie. U mag altijd vragen stellen aan uw arts, uitvaartbegeleider of de betrokken instanties. Zo kunt u, samen met uw dierbaren, kiezen wat het beste past bij uw wensen en overtuigingen.

Voordelen en nadelen van ter beschikking stellen aan de wetenschap

Voordelen

• Bijdrage aan de wetenschap en medische opleiding: Uw lichaam wordt gebruikt voor medisch-wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Studenten en artsen in opleiding leren via uw lichaam over de anatomie van de mens en kunnen nieuwe operatietechnieken ontwikkelen. Dit draagt direct bij aan betere zorg voor toekomstige generaties.
• Eervolle nalatenschap: Veel mensen ervaren het als een nobele en eervolle daad om na hun overlijden nog iets te kunnen betekenen voor de samenleving en de medische wetenschap.
• Kostenbesparing: Het ter beschikking stellen van het lichaam aan de wetenschap kan financieel voordelig zijn voor nabestaanden, omdat de kosten voor een traditionele uitvaart of crematie vaak (deels) vervallen. De universiteit of het anatomisch instituut neemt meestal de kosten voor vervoer en crematie of begrafenis op zich, nadat het lichaam niet langer nodig is.
• Ethische en duurzame keuze: Het kan voelen als een duurzame en ethisch verantwoorde manier om na het overlijden nog iets goeds te doen voor anderen.

Nadelen

• Geen traditionele uitvaart: Nabestaanden kunnen geen traditioneel afscheid nemen met een begrafenis of crematie direct na het overlijden. Vaak is het lichaam langere tijd niet beschikbaar, en soms vindt er helemaal geen afscheid met het lichaam plaats.
• Beperkte invloed op het afscheid: Het anatomisch instituut bepaalt wanneer en hoe het lichaam uiteindelijk wordt gecremeerd of begraven. Nabestaanden hebben hier meestal weinig of geen invloed op.
• Religieuze of persoonlijke bezwaren: Sommige religies of familieleden hebben moeite met het idee dat het lichaam na overlijden wordt gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek en niet direct wordt begraven of gecremeerd.
• Onzekerheid over acceptatie: Niet elk lichaam wordt altijd geaccepteerd. Bijvoorbeeld bij overlijden door een infectieziekte of als het lichaam niet geschikt is voor onderzoek, kan het instituut besluiten het lichaam niet aan te nemen. Dit kan voor nabestaanden onverwachte veranderingen met zich meebrengen.
• Geen garantie: Er is geen garantie dat het lichaam daadwerkelijk gebruikt wordt; het instituut kan het alsnog weigeren bij overlijden.

Overwegingen

Het is verstandig om uw wens om uw lichaam ter beschikking te stellen aan de wetenschap goed te bespreken met uw naasten. Zo weten zij wat u wilt en kunnen zij zich voorbereiden op de gevolgen van deze keuze. Ook is het raadzaam om vooraf contact op te nemen met een anatomisch instituut en uw wensen schriftelijk vast te leggen, zodat alles goed geregeld is.

Handige informatie

Hoe stel ik mijn lichaam na overlijden ter beschikking aan de wetenschap? | Rijksoverheid.nl 

• Meld het overlijden direct bij de lokale autoriteiten (politie of arts) voor officiële vaststelling en documenten.
• Neem contact op met de Nederlandse ambassade of het consulaat voor hulp en advies.
• Kies of je de overledene wilt laten repatriëren naar Nederland of een uitvaart in het buitenland wilt organiseren.
• Voor repatriëring zijn speciale documenten nodig; een uitvaartondernemer of verzekeraar kan hierbij helpen.
• Controleer of er een verzekering is die de kosten van repatriëring dekt.
• Organiseer je het afscheid in het buitenland, werk dan samen met een lokale uitvaartverzorger en houd rekening met lokale regels.
• Na aankomst in Nederland draagt de uitvaartverzorger het verdere afscheid over.
• Neem de tijd, vraag om hulp en laat je goed informeren door professionals.

Wanneer een dierbare overlijdt in het buitenland, komt er veel op je af. Verdriet en onzekerheid worden versterkt door de afstand en het onbekende van een andere omgeving. Toch sta je er niet alleen voor: er zijn stappen die je kunt zetten en organisaties die je begeleiden in deze moeilijke tijd.

Allereerst is het belangrijk om het overlijden te melden bij de lokale autoriteiten, zoals de politie of een arts. Zij stellen officieel het overlijden vast en maken de benodigde documenten op, zoals een overlijdensakte. Daarna kun je contact opnemen met de Nederlandse ambassade of het consulaat. Zij helpen je met advies, het regelen van papieren en het contact met lokale instanties.

Vervolgens sta je voor een keuze: wil je je dierbare laten repatriëren naar Nederland, zodat het afscheid plaatsvindt in eigen land, of kies je voor een uitvaart in het buitenland? Dit is een heel persoonlijke beslissing, vaak bepaald door familie, geloof of de wensen van de overledene.

Als je kiest voor repatriëring, wordt het lichaam met zorg teruggebracht naar Nederland. Hiervoor zijn speciale papieren nodig, zoals een overlijdensakte, een laissez-passer (vervoerbiljet) en soms een balsemingverklaring Een gespecialiseerde uitvaartondernemer of verzekeraar kan je hierbij begeleiden en ontzorgt je bij het regelen van het vervoer, het papierwerk en de communicatie met buitenlandse instanties. Houd er rekening mee dat repatriëring kosten met zich meebrengt; controleer daarom altijd of er een uitvaart- of reisverzekering is die deze kosten dekt.

Wil je het afscheid liever in het buitenland organiseren, dan kun je samen met een lokale uitvaartverzorger zorgen voor een passend en waardig afscheid, rekening houdend met de gebruiken en regels van het land. De ambassade kan ook hierbij ondersteunen.

Na aankomst in Nederland wordt je dierbare overgedragen aan de uitvaartverzorger van jouw keuze, zodat je in alle rust het afscheid verder kunt vormgeven op de manier die bij jullie past.

Boven alles geldt: neem de tijd, vraag om hulp en laat je goed informeren. Er zijn altijd mensen en organisaties die je met kennis en begrip bijstaan, zodat je – ondanks de afstand – toch op een warme, respectvolle manier afscheid kunt nemen van degene die je lief is.

Handige informatie

Overlijden in het buitenland | NederlandWereldwijd

Kennisbank - Uitvaartverzekering.nl 

• Ik wens dat er wordt gekeken of er een uitvaartverzekering is en dat de mogelijkheden daarvan worden benut zoals ik dat wens.

• Ik wens dat mijn nabestaanden de tijd nemen om stil te staan bij het verlies en samen te zijn.

• Ik wens dat er een uitvaartondernemer wordt gekozen die past bij mijn wensen en de stijl van mijn leven.

• Ik wens dat er zorgvuldig wordt gekozen tussen thuisopbaring of opbaring in een uitvaartcentrum, afhankelijk van wat bij mij en mijn naasten past.

• Ik wens dat mijn nabestaanden niet overhaast beslissen, maar rustig de tijd nemen om een uitvaartondernemer te kiezen die bij hen past.

• Ik wens dat er meerdere offertes worden opgevraagd en dat de mogelijkheden goed worden vergeleken voordat er een keuze wordt gemaakt.

• Ik wens dat mijn nabestaanden zich niet verplicht voelen bij de eerste uitvaartondernemer die zij spreken, maar durven verder te zoeken tot het goed voelt.

• Ik wens dat de uitvaartondernemer ook ondersteuning biedt bij administratieve taken, aangifte bij de gemeente en nazorg.

• Ik wens dat de uitvaartondernemer openstaat voor maatwerk en creatieve invulling van het afscheid, zodat het echt bij mij past.

• Een uitvaartondernemer ondersteunt, luistert en denkt mee in een moeilijke tijd.
• Kies iemand die past bij jouw wensen en de stijl van de overledene.
• Bedenk of je veel zelf wilt doen of liever alles uit handen geeft.
• Controleer of er een uitvaartverzekering is en wat die precies vergoedt.
• Bij een naturaverzekering regelt de verzekeraar meestal alles; bij een kapitaalverzekering kies je zelf.
• Persoonlijke klik is belangrijk: maak een kennismakingsgesprek en voel of het goed zit.
• Vraag gerust meerdere offertes aan en vergelijk de mogelijkheden.
• Lees ervaringen van anderen en vraag om aanbevelingen in je omgeving.
• Neem de tijd voor je keuze; je bent nergens aan gebonden tot je afspraken maakt.
• Houd rekening met wettelijke termijnen voor de uitvaart (tussen 36 uur en 6 werkdagen na overlijden).
• Vraag hulp aan familie of vrienden als je het lastig vindt om te kiezen.
• Kies een ondernemer die aandacht heeft voor jouw verhaal en ruimte laat voor persoonlijke wensen.

Wanneer je afscheid moet nemen van iemand die je lief is, voelt het alsof de wereld even stilvalt. In die verwarrende en verdrietige periode is het fijn om te weten dat je er niet alleen voor staat. Natuurlijk zijn er familie en vrienden die je willen steunen, maar ook een uitvaartondernemer kan als een warme, zorgzame gids naast je staan. Iemand die niet alleen regelt, maar vooral luistert en met je meedenkt. Maar hoe vind je nu die uitvaartondernemer die echt bij jou en je dierbare past?

Wat past bij jou en je dierbare?

Misschien vraag je je af: maakt het nou echt uit wie de uitvaart regelt? Het antwoord is: ja, dat maakt een groot verschil. Iedereen verdient een afscheid dat past bij wie hij of zij was. Iedere uitvaartondernemer heeft zijn eigen manier van werken, zijn eigen sfeer en aandacht. De één werkt met een groot team, de ander juist heel persoonlijk en kleinschalig. Sommigen zijn gespecialiseerd in bijzondere uitvaarten, zoals voor kinderen, of juist in heel eenvoudige, intieme afscheidsmomenten. Ook de manier waarop iemand met jou meedenkt, de tijd die genomen wordt voor jouw verhaal, en de ruimte die je krijgt voor eigen wensen, verschilt per persoon.

Sta daarom even stil bij wat jij belangrijk vindt. Wil je graag veel zelf doen, of juist alles uit handen geven? Zoek je iemand die creatief is en met je meedenkt, of iemand die vooral rust en overzicht brengt? Het is jouw gevoel dat telt.

Even stilstaan bij de uitvaartverzekering

Voordat je verder kijkt, is het goed om te weten of je dierbare een uitvaartverzekering had.

• Is er geen verzekering? Dan kun je helemaal zelf kiezen wie je wilt vragen om te helpen.
• Is er wél een verzekering? Kijk dan goed welk type het is.

• Bij een naturaverzekering regelt de verzekeraar meestal alles. Wil je liever zelf iemand kiezen, dan krijg je vaak een bedrag uitgekeerd, maar dat is meestal lager dan de waarde van het pakket.
• Bij een kapitaalverzekering krijg je een geldbedrag en mag je helemaal zelf bepalen wie je inschakelt. Vraag altijd goed na wat het bedrag is en wat de voorwaarden zijn.

De juiste klik: voel je je gehoord?

Een uitvaartondernemer doet zoveel meer dan alleen regelen. Het is iemand die naast je staat, die luistert naar je verhalen en samen met jou zoekt naar manieren om het afscheid echt persoonlijk te maken. Misschien heb je zelf al mooie ideeën, of juist helemaal niet – beide is goed. Een fijne uitvaartverzorger voelt aan wat jij nodig hebt en komt met suggesties waar je iets aan hebt. Maak daarom altijd een persoonlijke afspraak. Neem de tijd om te voelen of het klikt. Het gaat om het laatste afscheid van iemand die je lief is – dat wil je met een gerust hart uit handen kunnen geven.

Twijfel je of het goed voelt? Wees niet bang om verder te zoeken. Je bent nergens aan gebonden zolang je geen afspraken hebt gemaakt. Het is belangrijk dat jij vertrouwen hebt in degene die je helpt.

Neem je tijd, ook als het moeilijk is

Je hoeft niet overhaast te beslissen. Vraag mensen om je heen of zij goede ervaringen hebben met een uitvaartondernemer. Kijk rustig rond op internet, lees verhalen van anderen en vraag gerust meerdere offertes op. Let erop wat er precies in de offertes staat, zodat je weet waar je aan toe bent.

Houd rekening met de regels

Weet dat er wettelijke termijnen zijn: een uitvaart mag niet eerder dan 36 uur en niet later dan zes werkdagen na het overlijden plaatsvinden. Heb je meer tijd nodig, bijvoorbeeld omdat er familie uit het buitenland moet komen of vanwege geloofsovertuiging, dan kun je via de gemeente uitstel aanvragen.

Tot slot: je mag om hulp vragen

Je hoeft dit niet alleen te doen. Vraag gerust een vriend, familielid of vertrouwenspersoon om met je mee te denken of mee te gaan naar een gesprek. Samen kun je ervoor zorgen dat het afscheid warm, persoonlijk en liefdevol wordt – precies zoals jij en je dierbare dat zouden willen.

Hoe kan ik een uitvaartondernemer vinden die mijn persoonlijke stijl deelt

tips voor een persoonlijke uitvaart

Om een uitvaartondernemer te vinden die jouw persoonlijke stijl deelt, kun je de volgende stappen nemen:

• Bedenk wat jouw stijl en wensen zijn
  Sta eerst stil bij wat jij belangrijk vindt in een afscheid. Wil je het ingetogen of juist uitbundig, traditioneel of modern, met veel ruimte voor persoonlijke inbreng of juist volledig verzorgd? Denk aan sfeer, locatie, muziek, rituelen en eventuele speciale wensen
• Zoek gericht naar uitvaartondernemers die persoonlijke aandacht bieden
  Er zijn uitvaartondernemers die zich specifiek richten op het creëren van een uitvaart in jouw eigen stijl. Zij nemen de tijd om jouw verhaal te horen en denken creatief mee over de invulling van het afscheid, zodat het echt past bij jou en je dierbare. Kijk bijvoorbeeld naar aanbieders met termen als “persoonlijke uitvaart”, “eigen stijl” of “maatwerk” in hun profiel of op hun website.
• Lees ervaringen en bekijk websites
  Op de websites van uitvaartondernemers vind je vaak hun visie, werkwijze en voorbeelden van eerdere uitvaarten. Sommige ondernemers delen persoonlijke verhalen, foto’s of zelfs video’s, waardoor je een gevoel krijgt bij hun stijl en aanpak. Lees ook ervaringen van anderen of vraag in je omgeving naar aanbevelingen.
• Maak een persoonlijk kennismakingsgesprek
  Een persoonlijke klik is heel belangrijk. Plan daarom een kennismakingsgesprek waarin je jouw wensen deelt en kijkt of de uitvaartondernemer hierop aansluit. Een goede ondernemer luistert, denkt mee en laat ruimte voor jouw ideeën. Voelt het niet goed? Zoek gerust verder: je bent nergens aan gebonden zolang je niets hebt afgesproken.
• Vergelijk offertes en mogelijkheden
  Vraag bij meerdere uitvaartondernemers een offerte aan en vergelijk niet alleen de prijs, maar vooral ook de ruimte voor persoonlijke invulling en de mate van betrokkenheid.
• Overweeg een gespecialiseerde uitvaartbegeleider
  Wil je het afscheid extra persoonlijk maken, dan kun je ook een uitvaartbegeleider inschakelen die gespecialiseerd is in maatwerk, symboliek en rituelen. Zij helpen je om het levensverhaal en de stijl van de overledene centraal te stellen in de ceremonie.

Kortom: kies een uitvaartondernemer die tijd en aandacht heeft voor jouw verhaal, creatief meedenkt en ruimte laat voor jouw wensen. Zo ontstaat een afscheid dat helemaal in jouw persoonlijke stijl past

Handige informatie

www.humanistischverbond.nl 

www.uitvaart.nl 

www.rememberme.nl

https://uitvaartverzorging.website/

https://bgnu.nl/zoek-een-bgnu-uitvaartonderneming/

https://www.eerlijkeuitvaarten.nl/ 

In de dagen tussen overlijden en uitvaart komt er veel op u af. Door samen met de uitvaartverzorger stap voor stap alles te regelen – van opbaring tot rouwdrukwerk, van rouwbezoek tot de keuze voor begraven, cremeren of resomeren – ontstaat er ruimte om in alle rust en met aandacht afscheid te nemen. Zo wordt het afscheid persoonlijk en troostrijk voor iedereen die achterblijft.

Wanneer een dierbare overlijdt, komt er in korte tijd veel op u af. In de dagen tussen het overlijden en de uitvaart worden alle belangrijke keuzes rondom het afscheid gemaakt. Samen met de uitvaartverzorger bespreekt u stap voor stap wat er geregeld moet worden, zodat het afscheid recht doet aan wie uw dierbare was en troost biedt aan de nabestaanden. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste onderwerpen, puntsgewijs en in chronologische volgorde.

1. Vaststellen van het overlijden en eerste contact

• Een arts stelt officieel het overlijden vast.
• U neemt contact op met de uitvaartondernemer van uw keuze.
• Tijdens het eerste gesprek bespreekt u de eerste stappen en wensen.

2. Opbaring

• U kiest samen met de uitvaartverzorger voor thuisopbaring of opbaring in een uitvaartcentrum.
• U kunt aanwezig zijn bij de laatste verzorging van uw dierbare. Dit moment wordt vaak als waardevol en troostrijk ervaren.

3. De kist, wade en opbaarplank

• U maakt een keuze voor een kist, een wade of een opbaarplank, afhankelijk van uw wensen en die van de overledene.
• Ook de aankleding en eventuele persoonlijke elementen worden besproken.

4. Rouwbezoek

• Er wordt een moment gepland waarop familie, vrienden en kennissen afscheid kunnen nemen tijdens een rouwbezoek.
• Dit kan thuis, in het uitvaartcentrum of op een andere passende locatie plaatsvinden.

5. Rouwdrukwerk en aankondigingen

• U kiest het rouwdrukwerk uit en bepaalt samen de tekst en vormgeving van de rouwkaart.
• U bespreekt of en hoe u een annonce in de krant wilt plaatsen.
• Overweegt u een online overlijdensbericht, dan kan dit bijvoorbeeld via Mensenlinq.

6. De uitvaart: begraven, cremeren of resomeren

• U beslist samen met de uitvaartverzorger of er wordt gekozen voor begraven, cremeren of resomeren (een nieuwe, milieuvriendelijke vorm van lijkbezorging).
• Ook de locatie, het tijdstip en de invulling van de uitvaart worden besproken.

7. Voorbereiden van het afscheid/de uitvaart

• Samen met de uitvaartverzorger denkt u na over de invulling van de afscheidsviering.
• U schakelt een ritueelbegeleider in.
• U kiest muziek, sprekers, rituelen of gedichten die passen bij uw dierbare.
• Ook bloemen, foto’s en andere persoonlijke accenten worden besproken.